5’inci “Invest Gagauzia Uluslararası Yatırım Forumu” 8 – 9 Kasım 2019 tarihlerinde Gagauzya’nın başkenti Komrat’ta gerçekleşti.
Bu yıl 5’incisi düzenlenen foruma, Gagauz Özerk Bölgesi ve Moldova yöneticileri, diplomatlar ve başta Türkiye olmak üzere, dünyanın 13 ülkesinden yatırımcılar katıldı.Gagauz Özerk Bölgesi başkanı İrina Vlah forumun açılışında yaptığı konuşmada yatırımcılara, Gagauzya’nın yatırım açısından cazip yönlerini ve yönetim olarak sundukları imkanlar hakkında bilgiler verdi. Gagauzya Yatırım Ajansının 24 saat boyunca yatırımcıların emrinde olduğunu belirten Başkan İrina Vlah, Komrat ve Çadır-Lunga şehirlerinde kurulan serbest bölgelerde yatırım yapacak girişimcilerin her türlü altyapı ihtiyaçlarının da özerk yönetim karşılanacağını belirtti. Türkiye’nin desteği ile bir sanayi kolejinin de kurulacağını belirten İrina Vlah; “adım adım hedefe yürüyoruz, Moldova’nın en gelişmiş bölgesi olacağız, siz yatırımcıları da bu tarihi başarının bir parçası olmaya davet ediyoruz” dedi
Türkiye’nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer ise forumda yaptığı konuşmada iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler hakkında bilgiler verdi ve Türkiye’nin Moldova ve Gagauzya’ya desteğinin bundan sonra da süreceğini belirtti. Büyükelçi Sökmensüer konuşmasında şu görüşlere yer verdi;
“Forumun Gagauzya’ya yeni yatırımlara ve ülkelerimizin arasındaki dostlukların gelişmesine katkı sağlamasını temenni ediyorum. Biz Moldova’yı ortak sınırımız olmamasına rağmen dost ve kardeş ülke olarak gördüğümüzü her vesile ile söylüyoruz. Bu anlayışla, Moldova’nın bağımsızlığını kazandığı günden itibaren ilişkilerimizi her alanda geliştirdik ve geliştirmeye de devam ediyoruz. Tarihsel ve kültürel bağlarımızın olduğu Moldova’yı bizim için özel kılan en önemli nokta ise hiç şüphesiz aramızda köprü görevi gören Gagauz soydaşlarımızdır. Biz, güçlü ve kalkınmış biz Gagauzya’nın ancak kalkınmış bir Moldova ile olabileceğine inandık ve inanmaya da devam edeceğiz. Soydaşlarımızın kendi topraklarını terk etmeden refah içerisinde yaşamaları için iki önemli koşul olduğunu düşünüyorum. Bunlardan biri Moldova ile kuracağı güçlü diyalog ve işbirliğidir. İkincisi ise ekonomik ve sosyal alanda arzu edilen düzeyde gelişebilmesidir. Bu anlayışla
1994 yılından bu yana, Moldova ile Gagauzya’nın işbirliğinin güçlenmesini teşvik ediyoruz. Bununla birlikte Gagauzya’daki yaşam koşullarının yükselmesi için yaptığımız yardımlarla hem Gagauzya’nın , hem de Moldova’nın bütününün kalkınmasına katkı sağlıyoruz. Bu güne kadar yaptığımız yardımları hepiniz biliyorsunuz. Bu forumun yapıldığı Kültür Evi bunlardan yalnızca biridir. Ayrıca, hastane, kreş, huzurevi ve gençlik merkezi gibi çok sayıda büyük projenin yer aldığı bu uzun listeye, Komrat Spor Kompleksi ve Recep Tayyip Erdoğan Eğitim Külliyesini de inşaallah çok yakında ekleyeceğiz. Moldova’nın bağımsızlığını kazandığı günden bu yana, kalkınma yardımlarımız 80 milyon dolara ulaşmıştır. Bu yardımlarımızın yanısıra, Moldova’nın dört bir yanında Türk yatırımlarını görmek artık şaşırtıcı değil. İki ülke arasındaki kalıcı dostlukların ürünü olan bu yatırımlara yenilerini eklemek için birlikte çalışmaya her zaman hazırız. Yatırımcılarımız, müteahhitlik hizmetleri, gıda, içecek, tekstil, hazır giyim, turizm, inşaat malzemeleri üretimi, ilaç pazarlama, otel, hastane, okul, alışveriş merkezi işletmeciliği gibi birçok yatırımla Moldova’yı hep bir adım ileriye taşımışlardır. Yalnızca Moldova’da değil, dünyanın her yerinde güvenilir olan yatırımcılarımızla burada da gurur duyuyoruz. Moldova’daki yatırımların vatandaşları birinci dereceden etkileyen bir yanı daha var, o da istihdam. Örneğin 2000 yılından bu yana Gagauzya’da faaliyetlerini sürdüren Asena Tekstil firmamız 1600 kişiyi istihdam
etmektedir. Komrat Çevre Yolu projesi de yine bir Türk firması olan Onur İnşaat tarafından üstlenilmiştir ve projeyle de 400’e yakın Moldova vatandaşı iş imkanına kavuşmuştur. Moldova genelindeki Türk yatırımlarında toplamda 6 binin üzerinde bir istihdamın yaratıldığını söylemek mümkündür. Biz yinede bu rakamları yeterli görmüyoruz. Moldova ve Gagauzya’da çok daha fazla yatırım potansiyelinin olduğu aşikar. Bu potansiyelin hayata geçebilmesi için teorik olarak bazı koşulların mutlaka hayata geçmesi gerekir. Yatırımcının kendisini güvende hissetmesi için güvenilir bir yargı ve hukuk sistemi şarttır. İstikrarlı iç siyaset ve teşvik edici yönetim olmazsa olmazdır. Bu koşullar sağlandığında, Moldova’nın ve Gagauzya’nın bölgesinde önemli bir yatırım merkezi olacağından şüphe duymuyorum. Türkiye ile Moldova arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişmesi için gerekli olan hukuki zemin büyük ölçüde oluşmuş durumdadır. Ülkelerimiz arasında, yatırımların geliştirilmesi ve korunması anlaşması, çifte verginin önlenmesi anlaşması ve serbest ticaret anlaşması gibi yatırımları kolaylaştıracak anlaşmalar mevcuttur. Serbest Ticaret Anlaşması 2016 yılından bu yana yürürlüktedir. Bu anlaşma ile ihracatımızın % 75’i, ithalatımızın ise % 80’i gümrük vergisi ödenmeden gerçekleşmektedir.Bu anlaşma ile 2005 yılında 113 milyon dolar olan iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018 yılında 446 milyon dolara yükselmiştir. 2019 yılı Ocak-Ağustos döneminde ise bir önceki yıla göre % 38’lik bir artış kaydedilmiştir. Bu artış Moldova’nın ülkemize gerçekleştirdiği ihracattan kaynaklanmaktadır.
2018 yılının ilk sekiz ayında ülkemize 57.4 milyon dolar ihracat yapan Moldova, 2019’un ilk sekiz ayında ise 132 milyon dolar ihracat yapmıştır. Yani Moldova’da üretilen ürünler, Türkiye’de her geçen gün daha fazla alıcı bulmaktadır. Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkiler geçen sene stratejik ortaklık düzeyine taşınmıştır. Bizlerin görevi bu ortak iradeyi ilişkilerimizin her alanına yansıtmaktır. Bu anlayışla, güçlü bir Moldova içerisinde güçlü bir Gagauzya için yatırımcılarımızı teşvik etmeye devam edeceğiz. Moldova’nın yatırımcılarımıza gerekli kolaylığı sağlayacağına inanıyoruz. Zaten bu konuda her türlü işbirliğine hazır olan Gagazuya Başkanı Sayın İrina Vlah’ın ve Gagauzya yönetiminin tutumlarını yakinen biliyoruz ve kendilerine müteşekkiriz. Bu vesile ile bir müjdeyi de sizlerle paylaşmak isterim; Komrat’ta açmayı planladığımız konsolosluğumuz için binamızı kiraladık. Çok yakında tadilatına başlayacak ve kısa sürede Moldova’nın ilk konsolosluğunu hizmete açacağız. “